Opisywanie biocenoz
Przeprowadziliśmy badania w terenie, uzyskaliśmy listę gatunkową i przystępujemy do opisywania naszej biocenozy. W trakcie tej procedury najczęściej stosowanym współczynnikiem jest bogactwo gatunkowe, czyli po prostu liczba gatunków. Za pomocą tego wskaźnika możemy stwierdzić czy analizowana fauna jest bogata czy uboga w gatunki. Przykładowo możemy skonstruować taką tabelę:
Już pierwszy rzut oka pozwala nam stwierdzić, że ptaki z rodziny krukowatych lepiej się czują na obszarach lesistych. Świadczy o tym większa liczba gatunków, na tym obszarze. Oczywiście dane są fikcyjne, więc i taki wniosek nie należy traktować poważnie. Nie zawsze jednak sytuacja jest tak klarowna, poza tym warto jeszcze wziąć pod uwagę liczebności poszczególnych gatunków. Przyjrzyjmy się kolejnej tabeli:
Na każdym stanowisku zaobserwowano taką samą liczbę gatunków, również liczebność wszystkich krukowatych była taka sama na obu stanowiskach, ale czy oba te stanowiska są wyjątkowo atrakcyjne dla ptaków. Odpowiedzi mogą nam dać wskaźniki różnorodności.
Indeks Shannona - Wienera
Wskaźnik Shannona – Wienera to jeden z najpopularniejszych wskaźników bioróżnorodności. Wyrażony jest wzorem:
Gdzie: ni to liczba osobników konkretnego gatunku a Ni liczba wszystkich osobników wszystkich gatunków. Wskaźnik osiąga największe wartości gdy udział gatunków jest równomierny, czyli wtedy gdy wszystkie gatunki mają jednakowe pi . Gdy mamy taką samą liczbę gatunków, to zbiorowisko w której rozkład gatunków jest równomierny, będzie miało wyższą bioróżnorodność. Gdy udział gatunków jest jednakowy (pi) to większa bioróżnorodność będzie tam gdzie jest więcej gatunków.
Indeks Shannona - jak liczyć
Skorzystajmy z naszego przykładu dotyczącego krukowatych i spróbujemy wytłumaczyć jak za pomocą arkusza kalkulacyjnego Excel można szybko obliczyć indeks Shannona - Wienera. Musimy skonstruować następującą tabelę.
Wartość wskaźnika wynosi H = -(-0,26)=0,26. Sama wartość nie mówi nam czy bioróżnorodność jest duża czy mała, musimy mieć punkt odniesienia. Sprawdźmy jak wyglądała bioróżnorodność krukowatych w obszarze lesistym.
Wskaźnik Shannona - Wienera wyniósł 0,595, czyli obszar lesisty okazał się bardziej różnorodnym terenem pod względem krukowatych, niż łąki.